SON DAKİKA

Yaşlı hakları – V

Devletin, toplumda refah ve sosyal koruma sağlamak amacıyla uyguladığı politikaların bütünü sosyal politika olarak tanımlanmaktadır

Devletin, refah oluşturma refahı adil ve eşit dağıtmaya yönelik aldığı tedbirler yaptığı müdahalelerin tamamıdır. Genel sağlık, eğitim, barınma, sosyal güvenlik, istihdam ve sosyal hizmetler alanlarındaki düzenlemelerin yanı sıra, iç güvenlik, suçla mücadele, çevre, ulaşım, kırılgan gruplara yönelik hizmetler, kültür ve sanat alanındaki politika ve uygulamaları da sosyal müdahale kavramının içindedir. Anayasa hükümleriyle sosyal devlet ilkesini benimsenmiş olmakla, sosyal politikalarla ilgili yükümlülüklerin devletin pozitif sorumluluğu kapsamında olduğunu biliyoruz. 

Türkiye’de yaşlılara yönelik sosyal politika uygulamaları; Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından doğrudan veya sosyal dayanışma ve yardımlaşma vakıfları, Vakıflar Daire Başkanlığı aracı kılınarak gerçekleştirilmektedir. 

5510 sayılı yasa kapsamında, koşulları oluşmuş kadın ve erkekler yaşlılık aylığı almaya ve genel sağlık sigortasından yararlanmaya hak kazanırlar. 

2002 sayılı yasa kapsamında 65 yaşını doldurmuş, koşulları oluşmuş Türk vatandaşları Destek ve yardımlardan yararlanırlar. 

3294 sayılı yasa kapsamında il ve ilçelerde faaliyet gösteren sosyal dayanışma ve yardımlaşma vakıflarının destek ve hizmetlerinden yararlanırlar. 

28931 sayılı yönetmelik kapsamında şehir içi ve şehir dışı ulaşımda indirim veya ücretsiz uygulamalardan yararlanırlar. 

Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün muhtaç aylığından koşulları oluşmuş kadın ve erkek yaşlılar yararlanabilirler. 

Yaşlı Destek Programı (YADES) Programı ile; psiko-sosyal destek, veri tabanı oluşturma, evde bakım hizmeti sağlama ve mobil ekipler kurulması hizmetlerini yapmaktadır. 

Aktif Yaşlanma İçin Nesiller Arası Etkileşim (AYNA) Projesi ile genç ve çocuk nesil ile yaşlı nesil arasında etkileşim ve tecrübe aktarımı gerçekleştirilmektedir. 

Nesiller Arası Dayanışma ve Aktif Yaşlanma Projesi; geleneksel aile yapısının getirisi olarak, yaşlı bireyin statüsü sürekli güvence altında olup, ailesi, çevresi ve toplumdan sürekli saygı gördüğünden nesiller arası iletişim ve etkileşimi önemli katkılar sunmaktadır. 

Yaşlanma Ulusal Eylem Planı kapsamında, yaşlı bireylerin demografik, sosyal-kültürel özellikleri, ekonomik durumları, aile yapısı ve toplumsal süreçlere katılımları gözlenerek veriler toplanmış ve analiz edilerek birçok sonuca varılmıştır. 

Yaşlı bireylerin topluma ve kalkınma sürecine aktif katılım hedefleri oluşturulmuştur. Toplum, aile ve ülke ekonomisine katkı sağlamaları için teşvik edilmesi, onurlu yaşam hakkı bilinci oluşturulması, sosyal dışlanmayı önleyecek tedbirler alınması, yaşlılar ve yaşlılığa özgü STK teşkilatlarının desteklenmesi, gençlerin yaptığı gönüllü çalışmalara uygun koşullar sağlanarak yaşlıların katılımının sağlanması, yaşlı bireylerin sosyalleşebileceği ortamlara erişimlerinin ve bireylerin yaşam boyu öğrenme hakkına kavuşmalarının kolaylaşması bu hedeflerden başlıcalarıdır.

Yaşlıların, özellikle kadın yaşlıların karar verme sürecinin bütün aşamalarına katılım sağlanması için teşvik edilmesi ve organizasyonlar kurulması projeleri uygulanmaktadır.

İş gücü azalan yaşlıların üretkenliğinin desteklenmesi, ekonomik bağımsızlıklarını koruyacakları iktisadi girişimlerinin desteklenmesi, işletmelerin yaşlı birey istihdamı konusunda teşvik programlar oluşturulması hem emekli hem çalışan statüsünde kazançlarını temin edecek geçiş dönemi koşullarının oluşturulmasına önem verilmektedir. 

Her ne kadar köyden kente göç tüm hızıyla sürmekteyse de yaşlı bireylerin kırsal kesimdeki nüfus yoğunlukları oluşturduğu bir gerçek. Tarım ve hayvancılıkla uğraşmalarının teşvik edilmesi, teknolojik ve finansal desteklerden yararlanmalarının sağlanması, ulaşım ihtiyaçlarının temel ihtiyaç ekseninde ele alınması, hayat kalitelerini sosyal koruma ve sosyal güvenlik bağlamında geliştirilmesine özen gösterilmektedir.

Yaşlı yoksulluğunun ortadan kaldırılmasına yönelik plan ve projelerin hayata geçirilmesi, yeti kaybı ve yaşlı kadın bireylere öncelik verilmesi planlanmaktadır.

2019 yılında ülkemizde yapılan Yaşlılık Şurası, bakım ekonomisi, bakım hizmetleri ve yaşam kalitesi, yaşlı dostu kentler ve yerel yönetimler, yaşlı ekonomisi ve yaşlı hakları ekseninde tespitler, veriler, analizler ve hedefleri oluşturmuştur.