Yanardağ patlamalarının insan yaşamına etkilerini incelediğimde ise:

İtalya'nın Napoli Körfezi kıyısındaki Vezüv Yanardağı'nın 1631'de patlaması sonucu Pompei kenti haritadan silinmiş yaklaşık 4 bin kişinin ölümüne neden olmuştu.

İtalya'nın Sicilya Adası'ndaki Etna Yanardağı 1669 yılında Catania kentinin caddeleri boyunca akan bir lav ırmağı üretmiş, kentte ve çevresinde yaklaşık 20 bin kişi yaşamını yitirmişti.

İzlanda'daki Skaptar Yanardağı'nın 1783 patlaması çiftçilik ve balıkçılığı etkilemiş, ardından yaşanan kıtlıkta nüfusun 5'te 1'i ölmüştü.

Endonezya'da Sumbawa Adası'ndaki Tambora Yanardağı'nın 1815 yılında püskürmesinden kaynaklanan kasırga ve tsunamiler 12 bin kişinin ölümüne yol açmış ve bu püskürme atmosfere dev toz bulutları yaymıştı.

Sumatra ve Malezya arasında bulunan Endonezya'ya Karakatoa Yanardağı 1883'te yüzlerce nükleer bombaya eşdeğer güçle patlaması 30 metre yüksekliğinde tsunamilere ve 35 bin kişinin yaşamını yitirmesine neden olmuştu. 

Patlamadan sonra dev toz bulutları, bu bölgeyi yıllarca karanlıkta bırakmış, dünya

genelinde hava sıcaklığının 2 derece düşmesine yol açmıştı. Atmosfere yayılan toz nedeniyle 2 yıl boyunca Ay mavi, bazen de yeşil görüldü.

Martinik Adası'ndaki Pelee Yanardağı 1902'de Saint-Pierre kentini gaz ve kızgın külle örtmüş ve 29 bin 937 kişiden 29 bin 933 kişinin ölümüne neden olmuştu.

Filipinler'deki Pinatubo Yanardağı 600 yıl süren suskunluğunun ardından 1991'de yeniden faaliyete geçmiş ve yaklaşık 750 kişinin ölümüne yol açmıştı.

Pinatubo'nun saldığı ve yaklaşık 20 milyon tona ulaşan sülfürik asit bulutu haftalarca ekvatoru çevrelemiş, kutuplara yayılmış ve tüm gezegeni kaplamış, güneş ışığını geri yansıtmış ve yeryüzünde soğumaya neden olmuştu.

İzlanda'da 2010'da faaliyete geçen Eyjafjallajökull Yanardağı'nın püskürttüğü küller, 100 binden fazla uçak seferinin iptaline ve uluslararası uçuşlarda bir hafta boyunca büyük bir kaos yaşanmasına yol açtı.

Yani yanardağların ciddi kaos, korku ve paniğe yol açtıklarını görüyoruz peki hiç mi faydası yok diye soracak olursanız bahsedeyim.

Değerli dostum meslektaşım Akdeniz Deprem İzleme Komitesinde bulunan Melih Baki ile yaptığımız deprem analizlerinde yaklaşık 3 yıl önce olacakları adete anlatırken şuan söylediği her şeyi yaşadığımızı söyleyebilirim.

Bakın son 3 yılda depremlerin olma oranı, büyüklükleri ve hasar yapma oranlarında ciddi bir artış yaşıyoruz.

Bunun nedenlerini bilimsel olarak incelediğimizde Akdeniz’de, Anadolu plakasına bindirme yapan Afrika plakasının ve Arabistan plakasının geliş hızlarının yıllık 2,5 cm’den 6 cm çıktığını ve bu durumun Doğu Anadolu fayını tetiklediğini ve 6 şubat sonrası yaşanan 7,7 ve 7,6 magnitüdünde 2 büyük mega depremi başlattığını ardından bölgede yaklaşık 3 ay içinde 30 bine yakın artçı sarsıntının yaşandığını görüyoruz.

Bu depremler meydana gelmeden önce bölgede magma yükseliminin  arttığını Akdeniz’de deniz tabanı sıcaklığının 16 - 17 °C ‘den 26 - 27 °C yükseldiğini bu durumun aşırı buharlaşmaya neden olarak mevcut iklimi dengesizleştirdiğini hep birlikte yaşıyoruz.

Bölgede bulunan bu magma yükselimi, Afrika ve Arabistan plakasının geliş hızını arttırması ve deniz tabanı sıcaklık artışları maalesef Ege Bölgesi’ndeki graben fay sistemini ve Doğu Anadolu fay sistemini tetikleyerek bölgede ciddi sismik aktiviteye neden olduğunu görüyoruz. 

İşte tamda bu esnada, bu durumu ne tersine çevirir diye düşündüğümüzde, Adana Jeofizik Mühendisleri Odası Başkanlığını uzun süre yapmış olan kıymetli meslektaşım, Adana’nın deprem dedesi Melih Baki, yaklaşık 3 yıl önce basına verdiği bir röportajda aynen şöyle söylüyordu:

Ülkemizde Akdeniz’de meydana gelen bu olağan üstü sismik aktiviteyi ve oluşan magma baskısını düşürecek tek bir şey bekliyorum. O da, Etna, Stromboli, Vezüv yanardağlarından birinin patlamasıdır. Ancak bu şekilde oluşan magma baskısı düşerek bölgede bulunan sismik risk azalabilir.

Sonrasında ne mi oldu?

22 Mayıs 2023 tarihinde ETNA yanardağı harekete geçti…

Sanırım, bilimsel öngörü dedikler şey tam da bu.