SON DAKİKA

Sporcu gıda takviyeleri

Fiziksel aktivite bütün bireyler için gereksinimdir. Kronik hastalıkların önlenmesi, ruh ve beden sağlığının kalitesinin yükselmesine katkısı yüksektir.

Devletler, hareketsizliğin doğrudan ve dolaylı onlarca milyar dolar tutan maliyetlerine katlanmak zorunda kalmaktadırlar. Günlük fiziksel aktivitelerin yoğunluğu, tipi, süresi kişiselleştirilmiş, yapılandırılmış ve tekrarlayan hareketlere dönüşmesi egzersiz olarak tanımlanmaktadır. Antrenman ise; fiziki ve moral gücün, teknik ve taktik becerilerin, organik ve psikolojik yetkinliklerin, sağlık durumu ve fiziksel uygunluk üzerinden kuvvet ve dayanıklılığı en üst seviyeye çıkaran şiddetli egzersizlerin toplamıdır. 

Bireyin tek başına veya toplu olarak yaptığı, kendine özgü kuralları olan, bedensel ve zihinsel yetilerin gelişmesini sağlayan, eğitici, eğlendirici ve genellikle de yarışma kültürünü barındıran uğraşları spor olarak tanımlıyoruz. Bu sporları; uzun süreli ve düşük yoğunluklu antrenman gerektiren dayanıklılık sporları, kısa süreli ve patlayıcı kas gücü gerektiren kuvvet sporları ve vücut geliştirme sporu olarak ayırabiliriz. Sporcunun başarısını başlıca üç unsurun etkilediğinden bahsedebiliriz. Genetik yatkınlık, sistemli ve düzenli antrenmanlar, sürdürülebilir beslenme. 

Sporcu hekimleri tarafından planlanan beslenme düzeni, sporcunun performansını artırma, sakatlığı önleme, sakatlık süreci ve sonrasında toparlanmasını sağlamak üzerine kuruludur. Antrenörlerin Sporcular bu düzeni hekimler, antrenörler, meslektaşlarından aldıkları bilgilerle oturtmayı hedeflerler. 1968 yılında Genç Vücutçular Derneği’nin düzenlediği Türkiye Şampiyonası, 1970 yılında kurulan federasyon, 1992 yılında Ahmet Enünlü’nün Dünya Şampiyonu unvanını alması Türkiye’de vücut geliştirme sporuna olan ilgiyi artırmıştır. Belgeli 17 bin civarında antrenör tarafından amatör ve profesyonel sporcular yetiştirilmektedir. Vücut geliştirme yarışmalarında sporcular, atletik performanslarından ziyade görünüşlerine göre değerlendirilmektedir. 

Görünüşe dayalı rekabet, vücut geliştiricilerin kullandığı birçok beslenme uygulamasının bilimsel verilerden yoksun ve sağlığa zararlı yöntem ve seçimler olmasına sebep olmaktadır. Sporcuların, yemek seçimleri, yemek sıklıkları, beslenme zamanlamaları ve takviye ürünleri konusundaki hatalı uygulamalar yapması, birçok fizyolojik ve psikolojik bozukluklara sebep olmaktadır. Başlıca bozukluklar; kemik mineral yoğunluğunun azalması, metabolik aksaklıklar, kalp- damar sağlığının ve hormonların olumsuz etkilenmesi, yeme bozukluğu, öfke hali, kaygı olarak ortaya çıkmaktadır. Egzersiz öncesi, egzersiz sırası ve egzersiz sonrası için zamanı ve miktarı ayarlanmış proteinler, karbonhidratlar, yağlar, vitaminler, mineraller ve su gibi beslenme öğelerinin yanı sıra, fiziksel ve psikolojik takviyeler ile gıda takviye ürünleri de kullanılmaktadır. 

Türk Gıda Kodeksi tarafından “Normal beslenmeyi takviye etmek amacıyla, vitamin, mineral, protein, karbonhidrat, lif, yağ asidi, amino asit gibi besin öğelerinin veya bunların dışında besleyici veya fizyolojik etkileri bulunan bitki, bitkisel ve hayvansal kaynaklı maddeler, biyoaktif maddeler ve benzeri maddelerin konsantre veya ekstraktlarının tek başına veya karışımlarının kapsül, tablet, pastil, tek kullanımlık toz paket, sıvı ampul, damlalıklı şişe ve diğer benzeri sıvı veya toz formlarda hazırlanarak günlük alım dozu belirlenmiş ürünler” takviye edici gıda olarak tanımlanmaktadır. 

Avustralya Spor Enstitüsü, takviye ürünün güvenlik ve yasallık standartları ABCD sınıflandırmasına tabi tutmuş ve D grubu (prohormonlar, uyarıcılar, hormon güçlendiriciler, peptitler) takviyeleri yasaklamıştır. Vücut geliştirme sporunu yarışmak için yapan sporcuları ayrık tutarak rahatlıkla şu cümleyi kurabiliyoruz. Vücut geliştirme sporunu amatör olarak yapan sporcuların ve antrenörlerin kahir ekseriyeti, sporcu beslenmesi ve takviye ürünler konusunda yeterli ve gerekli bilgi düzeyine sahip değildirler. Zeki, çevik ve ahlaklı sporcular gerekli ve yeterli bilgi düzeyine sahip olarak yetişebilecektir. Türkiye’de satılan sporcu takviye ürünlerinin yıllık satışlarının toplam miktarı oldukça yüksek olup içeriklerine ilişkin önemli bir çalışma GLADER tarafından yapılmıştır. Çalışma sonuçları Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından değerlendirmeye alınmıştır. Önümüzdeki günler, sporcu gıda takviyeleri konusunda oldukça çarpıcı sonuçlara gebedir.