SON DAKİKA

Sıcak havaların ettiği

Son hafta oldukça sıcak geçti. Bir taraftan da değişik bölgelerde seller bizi üzdü. Doğal afetlerle yaşamak zor. Bugün sıcaklarla ilgili Eric Klinenberg'in yazdığı yazıyı hatırladım. Onun yaptığı çalışmalarda Isı dalgaları diğer doğal afetlerden daha fazla insanı öldürdüğü ortaya çıkmış. Ancak biz nedense sıcağı kasırgalar ve depremler kadar ciddiye almıyoruz? Sonunda bu da bir doğal afet.

Normal yaşanan bir yılda dünyada 4000'den fazla kişi ısıya bağlı hastalıklardan ölüyor. Kasırgalar, depremler ve sellerden kaynaklanan yıllık ölümlerle birlikte yaklaşık on bine yakın insan doğal afetlere yeniliyor. Sıcak dalgaları ülkenin büyük şehirlerine zarar verdiğinden, çoğu medya kuruluşunun menzili içinde, ama gözden uzak olan kırsal kesimde görünürlük veya panik daha da gizemli. Bu nedenle ortalama bir sayı verilebilir. Mesela, 739 kişinin öldüğü belirlenen 1995 sıcak dalgasının 2002 yılına kadar "olay dışı" olduğunu söyleniyor. 

Eric Klinenberg'in vurguladığı noktalardan biri de, ısı dalgalarının korkutucu görsellere sahip olmadığı, beyninizi kemiren türden olması. Ve kalıntıları felaketten sonra fiziksel hasar bırakmıyor. Beyinde hasar oluşturuyor.

Ancak, sürekli yüksek sıcaklıklarla didişen şehirlerde havanın nadiren hem sıcak hem de nemli olması gerçeği, aslında şehrin periyodik olarak sıcaktan önemli ölçüde etkilenmesi büyük risk olarak belirlenmiş. 

Yapılan çalışmalar, hava sıcaklıklarını ölüm oranıyla ilişkilendiren bir analiz yaptı ve sonuçlar daha sıcak yerler daha fazla ısı nedeniyle daha düşük ölüm oranına sahip. Acaba insan vücudu kendini ısıya göre kapatıyor mu? Ya da su oranı mı sıcaktan ölümlerin nedenleri.  İnsan beyni sıcakta kendini savunmaya alarak gölgeden daha fazla yararlanma yollarını arıyor. Fransa'da 1993'teki sıcak hava dalgası sırasında kadınlar daha fazla ve orantısız şekilde etkilendi. Oysa, 1995'te yılında da Chicago'da erkekler orantısız şekilde etkilendi. Bu etkilenmeden vücut renkleri farklı olan insanlar da değişik yüzde ile etkilendi. Aslında, zengin ile az gelirli kesim bile savunma sistemini kurarken farklı davrandı. 

Başka bir deyişle, bir sıcak hava dalgası farklı demografik özellikleri karmaşık şekillerde etkiler, yalnızca bireylerin durumları ile değil, aynı zamanda topluluklar ve tarihleriyle de etkileşime girer. 

Bu felaketler anlatılırken yalnızca yüksek yani maksimum sıcaklıklardan bahsedilir. Ancak maksimum sıcaklıklar, ısı dalgalarını ölümcül yapan şeyin yalnızca bir unsurudur. Yüksek minimum sıcaklıklar bir faktör olarak kabul edilir. Yüksek nem bir faktördür, çünkü hem gece boyunca ısıyı yakalayarak minimum sıcaklıkları yükseltir hem de ısıyı vücutta hapsederek vücut ısısını yükseltir. Isı dalgasının uzunluğu bir faktör olarak kabul edilir. Yukarıda belirtildiği gibi, bağıl sıcaklık da öyledir.

Isı indeksi ve humidex ısı ve nem faktörü. Isı uyarı sistemlerine akademik ilgi duyan bir klimatolog olan Laurence Kalkstein'ın 2004 yılında yazdığı gibi, ısı dalgaları ve insanlar üzerindeki etkileri konusundaki anlayışımız henüz yeterli olmasa da daha karmaşık hale geliyor. 

"Aşırı ısı uyarısı" genellikle 46°C 'lik bir ısı indeksi ile ilişkilendirilir. Son yıllarda, yerel klimatolojik koşulları hesaba katmak için, bir dizi yerel bilim çalışanlar, ısıya bağlı ölümlerin önemli sayıda meydana geldiği, bu eşikleri aşağı doğru değiştirdi. Bu eşikler aşılmadan önce. Bu değişiklikler ısı farkındalığını artırmış olsa da, her şehir tarafından belirlenen farklı kurallar ve çok az mekansal uyum ile genellikle gelişi güzel olmuştur. 

Gençseniz, sağlıklıysanız, içeride çalışıyorsanız ve olağandışı riskler almıyorsanız, sıcaktan ölme şansınız neredeyse sıfırdır. Oysa yanlış zamanda yanlış yerdeyseniz diğer birçok doğal afet sizi hasta edebilir. 

Ben size yine sizin bildiğiniz bazı bilgileri hatırlatarak bugünkü yazımı bitireyim. 

Kıyafet seçerken, biliyorsunuz hafif, açık renkli giysiler ısıyı ve güneş ışığını yansıtır ve vücudunuzun normal sıcaklıkları korumasına yardımcı olur.  

Vücudunuzun serin kalması için suya ihtiyacı vardır. Susamasanız bile bol sıvı tüketin. 

Klimalı yerlerde daha fazla zaman geçirin. 

Güneş yanığı, ısı dağılımı işini çok daha zor hale getirir.  

Bazı öneriler kısaca bunlar. Zaten siz nasıl önlem alacağınızı biliyorsunuz ve bu yeni dünyada Virüslere alıştığımız gibi galiba sıcaklara ya da aniden bastıran yağmurlara alışacağız. İşin beni en çok üzen yanı da ben bu yazıları yazıp sonrasında da şaşırmam. 

Sağlıklı günler dilerim.