İş yerinde yaşanan psikolojik tacizin neden olduğu stresli çalışma ortamı sürece tanık olanlarında olumsuz olarak etkilemekte kendilerinin de bu baskıya maruz bırakılma korkusu ile iş verimliliği düşebilir iş ortamından uzaklaşabilirler. Bu durumda hiç bir şey yapmayan yönetici ve tanıklık eden çalışma arkadaşları da dolaylı tacizciler olabilirler. Çalışanların pozisyonları açısından değerlendirildiğinde ise, mobbing davranışlarının en fazla üst kademe de çalışanlar tarafından sergilendiği saptanmaktadır. Yönetim şeklide çatışmaya mobbing uygulamaya zemin hazırlamakta ya da rekabet ortamı da mobbingi artırmaktadır.

Son yıllarda mobbingin artmasının nedenlerine baktığımızda, yeni neslin bencil yetiştirilmesi eğitim sisteminin rekabetçi olmasıdır. Böyle bir ortamda yetişmiş olan arkasındakine çelme takmak istiyor. İş hayatına geçince de bu düşünceyi devam ettiriyor. Kendi yaşadığını başkasına yaşatma gibi düşünebiliriz. Mobbing beş aşamalı bir süreçtir. İlk aşamada kişi kendisini de rahatsız eden ya da kızdıran utandıran olay yaşar. Buna verdiği tepki diğerlerinin dikkatini çeker. İş arkadaşları iş yerindeki yönetici ve diğer elemanlar o kişinin duyarlı yönlerini keşfederler. İkinci aşamada psikolojik rahatsızlık verecek sözler ve davranışlar denenir. Kişi duygusal anlamda zor durumda bırakılır. Duygusal tacizde bulunanlar bu süreçte kendileri açısından olası yararları değerlendirirler. Kendilerini haklı çıkartacak gerekçeler üretirler. Üçüncü aşamada ise duygusal tacizde bulunan kişiler kendilerini haklı çıkartacak taraftar bulmaya çalışırlar. Bu aşamaya kadar yönetim, süreç içinde yer almamışsa olumsuz algılamaya katılarak taraf tutmaya başlayacaktır. Bu durumda duygusal tacizi yaşayan kişi daha zor ve zayıf durumda kalır. Destek alabileceği ya da çözüm beklediği kişileri de karşısında görebilir. Dördüncü aşamada ise kurban kendisine yönelik kullanılan nitelendirmeleri haklı gösterecek tutum ve davranış içerisine girmeye başlayacaktır. Düzeni ve dengesi bozulduğundan; öfke, kızgınlık, hayal kırıklığı, umutsuzluk, kıskançlık ve intikam gibi duygular içerisinde kendisini zor durumda bırakacak davranışlar sergilemeye başlayacaktır. Mobbing sürecinin beşinci ve son aşamasında ise kişi genellikle yasal yollara başvurmak gibi akılcı çözüm arayışı yerine zarar verme, intikam almak gibi düşünce içerisine girdiğinde ise kendisine daha da olumsuz şekilde geri dönecek duygusal tepkiler gösterebilir. Dışa dönük insanlar tepkilerini saldırgan şeklinde ortaya koyarken içe dönük insanlar psikolojik sorunlar yaşamaya başlar.

Mobbing uygulayan taraf ise genellikle kendi eksik ve zayıf yönlerini gizlemek, kendisinde olmayan özelliklere sahip olan kişiyi küçültmek için bu yollara başvururlar. Kendileri ve konumları için duydukları endişe ve güvensizlik onları bu şekilde davranmaya yöneltir. En belirgin yetenekleri yapmacık, geçici ilişkilere dayalı gruplar oluşturabilmeleridir. Bunun içinde fazladan bilgi beceriye ya da karizmaya ihtiyaçları yoktur.

Mobbinge maruz bırakılmış kişinin hukuksal olarak yapması gerekenler; İşçi sözleşmesi haklı nedenlere dayanarak feshedilebilir. Şartlar yerine getirildiği sürece ayrımcılık tazminatı talep etme hakkına sahiptir. Borçlar hukuku ve Medeni hukuka göre tazminat hakkı vardır. Mobbinge maruz kalan kişi, yöneticisini dava edebilir manevi tazminat talep edebilir. Kişi hak ve özgürlüklerinin korunması kapsamında, psikolojik tacize konu olan davranışların işleniş biçimleri ve sonuçlarına göre her biri ayrı ayrı değerlendirilir hukuki süreç başlatılır. Devlet tarafından verilen hizmetlerden yararlanabilir. ‘ALO 170’ hattı kamu kurumları ile işbirliği içerisindedir.

Mobbing, Türk yasalarında açık bir şekilde zikredilmiş bir kavram değildir bu sebeple ispatı ve kanıtlanabilirliği zor bir durumdur. Hukuksal sürecin dışında yapılabilecekler;

Mobbing uygulayan kişi açık bir şekilde uyarılmalı itiraz edilmelidir. Bu durumu ispatlamak ve güvenliğiniz için iş arkadaşlarınızdan tanıklık edecek kişiler bulundurun. Sıkıntı yaşadığınız kişi sizinle eşit konumda ise bir üst yetkiliye üstünüz ise yönetim kuruluna ya da insan haklarına kanıtlarla birlikte rapor edin. Yaşadığınız olayları, anlamsız eleştirileri yazılı olarak kaydedin. Şikâyetiniz için iş yerinde ne yapılması gerekiyorsa yapın. Gerekli durumda tıbbi ve psikolojik yardım alın. İş arkadaşlarınızla bu durumu paylaşın aynı sorunları paylaşanlar varsa toplu şekilde başvuru daha etkili olunabilir.

Avrupa Birliği ve Avrupa Konseyi tarafından yapılan düzenlemeler, ulusal hukuklara da yansımış, birçok Avrupa ülkesinde birbirleriyle benzerlik gösteren kurallara yer verilmiştir. Ülkemizde ise mobbing sürecine ne akademik çevrelerin nede iş çevreleri henüz yeterli derecede dikkati çekilememiştir. Oysa benzer sorunlar pek çok yerde yaşanmaktadır. Bu süreç gözden gelinmeyecek kadar ciddi bir şekilde tüm çalışanları tehdit etmektedir.