1991'deki bağımsızlığından bu yana, Kazakistan dikkate değer bir ekonomik performans sergilemişti. Yapısal reformlar, bol hidrokarbon kaynakları, güçlü iç talep ve doğrudan yabancı yatırımın (DYY) körüklediği hızlı büyüme, yoksulluğu azaltmaya ve ülkeyi üst-orta gelirli bir ekonomiye dönüştürmeye yardımcı oldu. Artık, Kazakistan, arz ve talep yönlü olumsuz etkiler nedeniyle daha yavaş ekonomik büyüme yaşıyor. Kazakistan'ın reel GSYİH büyümesi bir zamanlar yüzde 6 idi. Şimdi GSYİH 163 trilyon dolar (nominal, 2021 tahmini). Bu, öncelikle petrol endüstrisindeki düşük üretim, Çin ve Rusya'nın Kazakistan'ın metal ürünlerine yönelik zayıf dış talebi ve zayıf iç talepten kaynaklandı. 

Kazak makamları, iç talebi canlandırmak için genişletici maliye ve para politikaları kullanıyor.

Para otoritesi, Tenge'ye olan güveni yeniden tesis etmek, kredi vermeyi teşvik etmek için döviz kurunu istikrara kavuşturmayı amaçlıyor. Tenge likidite arzını artırmak, bankacılık sisteminde uzun vadeli Tenge finansmanı kıtlığı ve yüksek dolarizasyonu kontrole almak için çalışıyor.

Belirsiz bir küresel ekonomik ortam ve bölgesel jeopolitik gerilimler, Kazakistan'ın ekonomik görünümü için risk oluşturmaktadır. Ülkenin GSYİH büyümesinin, esas olarak daha büyük petrol üretimi nedeniyle kademeli olarak off-shore petrol üretiminin devreye girmesinin ardından petrol üretiminin de artması da bekleniyor.

Kazakistan, dünyanın en büyük uranyum üreticisi ve bu son huzursuzluk, nükleer santralleri besleyen metalin fiyatında %8'lik bir artışa neden oldu. Kazakistan, 2021'de yaklaşık 85,7 milyon ton üreten dünyanın en büyük dokuzuncu petrol ihracatçısı ve en büyük 10. kömür üreticisidir. Aynı zamanda Amerika Birleşik Devletleri'nden sonra dünyanın en büyük ikinci Bitvcoin madencisidir.

Kazakistan'ın kısa vadeli görünümüne yönelik riskler, ülkedeki metal üretimi ve metal işleme endüstrilerinde daha fazla yavaşlamadan ve özellikle Rusya-Ukrayna krizine yanıt olarak yatırımcı duyarlılığından ve daha fazla riskten kaçınılmasından kaynaklanabilir. Ayrıca, küresel petrol talebi gevşerken, petrol fiyatlarının daha da yumuşaması da Kazak tüketici ve iş dünyası duygularını zayıflatabilir ve potansiyel olarak Tenge üzerindeki baskıları artırabilir.

Dünya Bankası, 2021'de ekonomik büyümenin %3,5, bu yıl %3,7'ye ve 2023'te %4,8'e çıkacağını tahmin ediyor. Ekonomik yavaşlamanın işgücü piyasası üzerinde olumsuz bir etkisi olmaya başlarsa, hükümetin nüfus içindeki en savunmasız insanlar üzerindeki etkiyi hafifletecek araçları olmalıdır. Petrol Fonu'ndan veya bütçe harcamalarının yeniden önceliklendirilmesinden ek finansman mevcutsa, mevcut sosyal yardım ve istihdam destek programlarının büyütülmesi gerekebilir. Ancak Kazakistan kendini böyle kurtarabilir. Kazak hükümeti, ekonomiyi çeşitlendirmeye ve petrol dışı sektörü genişletmeye yardımcı olması beklenen bir dizi reform belirledi. Yetkililer, yatırım sübvansiyonları, vergi teşvikleri ve iyileştirilmiş vize rejimi ve yatırımcılara ticari hizmetler dahil olmak üzere doğrudan yabancı yatırımları ekonomiye çekmek için yeni bir önlem paketi kabul etti.

Hükümet, küçük ve orta ölçekli işletmelerin gelişimi için büyük bir destek programı başlattı. Ekonomik işlemlerin şeffaflığını ve verimliliğini artıracak, özel sektör katılımını kolaylaştıracak ve nüfusa hizmet sunumunu iyileştirecek ulusal düzenleyici ve yönetişim çerçevesini iyileştirmeye yönelik çabalar da devam etmektedir. Gümrük idaresi ve mahkemelerde devam eden reformlar, reform gündeminin bir parçasını oluşturmaktadır.

Ayrıca, dolarizasyon ve Kazakistan'daki gözlemlenmeyen ekonomi ile ilgili özel konu bölümleri de bu hafta Kazakistan’da konuşulacak. Kazakistan'ı rekabeti artırmaya ve büyük devlete ait işletmelerin ekonomideki rolünü sınırlamaya, sosyal eşitsizlikle mücadele etmeye ve daha seviyeli bir ekonomik oyun alanı yaratmak için belki Türkiye olarak da desteklemeliyiz. Biliyorsunuz bundan bir kaç ay önce, Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Yeni adımız ve yapımız “Türk Devletleri Teşkilatı”yla bundan sonra daha hızlı, özellikle ısrarla kök salacak, büyüyecek, gelişecek ve serpileceğiz." dedi... Dedi de der demez Kazakistan’da birden iç kargaşa başladı. Acaba bunu dünya ülkeleri korkutucu bir güç olarak mı gördü. Bence öyle algılamış olabilirler. 

Ben de bu işin durulup bir bakalım ne olacak diye bekledim, yazıyı öyle yazdım. Benim için bu bir ilk bakış yazısı. Türk Konseyi Devlet Başkanları 9. Zirvesinde umarım Türk Dünyasının gücünden söz ederiz.