SON DAKİKA

Depremin getirdikleri

6 Şubat tarihinde iki ayrı güçlü deprem meydana gelmişti. İlki sabaha karşı 7,8 şiddetinde, ikincisi öğlen saatlerinde 7,5 şiddetinde gerçekleşmişti. Biliyorsunuz Deprem 11 ili etkilemişti.

Kahramanmaraş, Malatya, Hatay, Gaziantep, Adıyaman, Osmaniye, Kilis, Şanlıurfa, Adana, Diyarbakır ve Elazığ şehirleri bu afetten etkilendi. 11 ilde toplam 13,65 milyon nüfus bulunmaktaydı.  Bu rakam Türkiye nüfusunun yüzde 15,9’una denk gelmektedir. 11 ilin Türkiye GSYİH içindeki payı 2021 verilerine göre yüzde 9,7’ idi. 11 ilde Türkiye istihdamının yüzde 8’i bulunmaktadır. Yine bu 11 il 2022 yılında 22,3 milyar dolar ihracatı ile Türkiye ihracatı içinde yüzde 8,8 pay almıştır. Türk hazır giyim sektöründe 2022 sonu itibariyle 26 bin firma faaliyet göstermekte olup toplam 726 bin istihdam bulunmaktadır. 21,25 milyar dolar ihracat yapılmıştır. 3,6 milyon ton üretim gerçekleşmiştir. 11 ilde 1.616 hazır giyim firması faaliyet göstermektedir. Toplam istihdam 146 bin kişidir. Türkiye genelinde istihdamın yüzde 20’si bölgededir. Bölgeden ihracat 2022 yılında 565 milyon dolar olmuştur ve toplam ihracatın yüzde 2,6’sıdır. Üretim kapasitesinin yaklaşık yüzde 10’u bu bölgededir. 11 ilde 1.290 tekstil firması vardır ve toplam istihdam 198.918’dir. Türkiye genelinde istihdamın yüzde 35’i bu bölgededir. Bölgeden yapılan ihracat 3,4 milyar dolardır ve toplam ihracatın yüzde 30’udur. Üretim kapasitesinin yüzde 45’i bu bölgede bulunmaktadır. Deprem Bölgesinde Hazır Giyim ve Tekstil Sektörlerinde Hasar Durumu 11 ilde bulunan hazır giyim ve tekstil sektörü firmaları depremi fiziki olarak en az hasar ile atlatmıştır. Organize sanayi bölgelerinde yıkılan veya ağır hasar gören üretim tesisi olmamıştır. Adıyaman ve Şanlıurfa’da sanayi bölgeleri dışındaki az sayıda tesis yıkılmış veya ağır hasar almıştır. Geri kalan tesislerde hasar var ama genellikle hafif ölçüde kalmıştır.

Biliyorsunuz bu bölgede büyük üzüntüler, kayıplar yaşanmıştır. Sektördeki vefat ve yaralı sayısı henüz net değil. Fakat, vefat yaralılar nedeniyle istihdam alanında zorluk yaşanacaktır.  Ayrıca çalışanların barınma sorunu vardır ve yine işgücünün bölgeden göç etme riskini ortaya çıkarmıştır.

Buradan hareketle hazır giyim ve tekstil sektörlerinde yeniden faaliyete ve üretime geçilmesi süreci mevcut koşullar çok zor durumdadır.

İlk olarak Altyapının Tam Kapasite Çalışması için, Üretim tesislerine yönelik olarak ana hatlardan doğalgaz, elektrik, su olanakları şubat ayı sonuna kadar büyük ölçüde sağlanmış olmalıdır. Böylece, Firmalar alt yapılarına kavuşmuş olacaktır. Hali hazırda, Lojistik ve ulaştırma alanında da alt yapı büyük ölçüde çalışmaya başlamıştır.

Tesislerde halen büyük ölçüde hasar tespit çalışmalarını yürütmektedirler. Mevcut tesislerde hasar tespit çalışmaları da şubat ayı sonuna kadar büyük ölçüde tamamlanmış olacaktır. Hasarların onarımı şiddetine göre 2 hafta ile 1 ay arasında bir zaman alacaktır. Tesisler inanıyoruz ki, mart ayı sonunda büyük ölçüde fiziki hasarlarını onarmış olacaktır.

Tedarik ve Üretime Geçiş dönemiyle ilgili uzmanların görüşü, 11 ilde tekstil ve hazır giyim sektörlerinde girdi tedariki ve üretim özellikle istihdamın geri dönüşüne bağlı olarak mart ayı başında başlayacak. Ayrıca, kademeli olarak 3 ay içinde deprem öncesi üretim temposuna ulaşılabilmeleri beklenmektedir. Bu süreçte tedarikler ve üretimler diğer illerdeki uygun kapasitelerden karşılanmaya çalışılacaktır. Tekstil sektöründe ve hazır giyim sektöründe yeniden hayata dönüş için yapılan hazırlıklar sonucunda, pazarlardaki yavaşlamanın etkisi ile kapasite kullanım oranlarında görülen gerileme sayesinde uygun kapasiteye kavuşma şansı bulunmaktadır.

Bölge önemli bir ihracat kapasitesine sahip. Bu bölgeden düzenli ve uzun süreli olarak ihracat taahhütleri bulunmaktadır. Bölgenin ihracat kapasitesi fiziken büyük ölçüde korunmaktadır.

Ancak taahhütleri yerine getirecek üretimde 1-3 aylık bir duraklama/düşüş yaşanacağı öngörülmektedir. Bu konuda karşılıklı mücbir sebeplerin görüşülmesi ve de anlaşmaların buna göre strateji hazırlanmalıdır.  Türk tekstil ve hazır giyim sektörü bölgenin ihracat taahhütlerini diğer kardeş/ortak üretim tesislerine kaydırarak bölgedeki durakalma/düşüşün yaratacağı kayıpları en aza indirecektir. 

Biz zor zamanlarda bir bütün olmayı, yardıma koşmayı bilen bir ülkeyiz. Bu nedenle de Afet bölgesinde depremden etkilenen şirketlerimize el birliği ile yardım etmeli ve o bölgenin tekrar kalkınmasını ve halkına huzurlu yaşamı sağlaması için elimizden ne geliyorsa yapmalıyız. Zor günler yaşıyoruz. Allah bir daha afet göstermesin.