Soru şöyle.  Bölgedeki 10 ilin ihracata yansıyan payı yüzde kaç?

Kahramanmaraş ve 10 ilde etkili olan depremlerin ardından imar çalışmaları başladı. Bölgede yapılması beklenen yaklaşık 450 bin konutun yapılan araştırma hesaplamasına göre sadece inşaat maliyeti en az 322 milyar (17 milyar dolar) olacak. Buna daha altyapı ve diğer masraflar dahil değil. 

Depremin vurduğu 10 ilin gayrisafi yurt içi milli hasılası (GSYH) içindeki payı yüzde 9,3. Bu şehirler Türkiye’de ihracatın yüzde 8,5’ini gerçekleştiriyor. Deprem bölgesindeki 10 ilin tarım alanları içindeki payı ise yüzde 16.

6 Şubat’ta Kahramanmaraş ve çevre illeri vuran 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremlerin ardından Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa'da GYSH payı yüzde 9,3.  

TÜİK’in verilerine göre Türkiye’nin 2021 yılında üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH’si 7 trilyon 249 milyar lira oldu. 10 ilin GSYH toplamı ise 675 milyar lira. Bu şehirlerin GSYH içindeki payı ise biraz önce arz ettiğimiz gibi yüzde 9,3 oluyor.

Sadece Gaziantep ve Adana’nın GSYH payı toplam yüzde 4. Depremin vurduğu iller içinde GSYH payının en yüksek olduğu şehir yüzde 2,05 ile Gaziantep. Adana’nın payı ise yüzde 1,95. Depremin en çok etkilediği illerden birisi olan Hatay’ın Türk ekonomisi içindeki payı ise yüzde 1,4. Kahramanmaraş, Diyarbakır ve Şanlıurfa’nın payları sırasıyla yüzde 1’e yakın.

Tarımın payı daha büyük

10 ilin GSYH payı yüzde 9,3 olmasına rağmen sektörlere göre bakıldığında “tarım, ormancılık ve balıkçılık”ın payı yüzde 14,3’e kadar çıkıyor. 2021 yılında bu sektör Türkiye’de 401,8 milyar lira GYSH üretirken bunun 57,3 milyar lirası deprem bölgesindeki 10 ilde gerçekleşti.

Tarım alanlarının yüzde 16’sı deprem bölgesinde

TÜİK 2022 yılı verilerine göre Türkiye’deki 238 milyon dekar tarım alanının 37,7 milyon dekarı deprem bölgesindeki 10 ilde bulunuyor. Şanlıurfa 10,8 milyon dekar tarım alanı ile ilk sırada yer alıyor. 

Depremin en çok etkilediği illerden Kahramanmaraş’taki tarım alanı ise 3,6 milyon dekar. Alanın büyüklüğü kadar bölgedeki şehirler Türkiye’nin en verimli topraklarının başında geliyor.

Deprem bölgesindeki illerin ihracattaki payı yüzde 8,5.

Depremin vurduğu şehirlerden Gaziantep tek başına Türkiye’deki ihracatın yüzde 4,4’ü gerçekleştiriyor. Hatay’ın payı yüzde 1,6; Adana’nın ise yüzde 1,23. Bölgedeki 10 ilin toplamı ise yüzde 8,5. 2022 yılında Türkiye’nin ihracatı 254,2 milyar dolar olurken bunun 21,6 milyar doları bu ilden gerçekleşti.

Dünya Bankası, 6 Şubat'ta Türkiye'yi vuran iki büyük depremin yaklaşık 34,2 milyar dolarlık doğrudan fiziksel hasara yol açtığını, yeniden inşa ve iyileştirme maliyetlerinin ise bu miktarın iki ya da üç katı olabileceğini açıkladı.

Dünya Bankası Türkiye Ülke Direktörü Humberto Lopez gazetecilere verdiği demeçte, depremler nedeniyle Türkiye'nin gayrisafi yurtiçi hasılasında 2023 yılında ön görülen yüzde 3,5 ila 4'lük büyümenin en az yarım puan azalacağını tahmin ettiklerini belirtti.

Dünya Bankası'nın Avrupa ve Orta Asya'dan sorumlu Başkan Yardımcısı Anna Bjerde, Türkiye için 34.2 milyar dolarlık ilk hızlı hasar tespitinin 2021'deki ekonomik çıktısının yaklaşık yüzde 4'üne denk geldiğini, ancak bunun ekonominin büyümesi üzerindeki dolaylı veya ikincil etkileri ya da bir hafta önceki en son depremi içermediğini söyledi.

"Deneyimlerimize göre yeniden yapılanma ihtiyaçları, tahmini doğrudan fiziksel hasarın iki ila üç katına kadar çıkabiliyor" dedi.

Türkiye'nin modern tarihindeki en ölümcül felaketlerinden olan 7.8 ve 7.5 büyüklüğündeki 6 Şubat depremlerinde resmi açıklamalara göre 44 bin 300'den fazla kişi hayatını kaybetti.

Bankanın Küresel Afet Sonrası Hızlı Hasar Tahmini (GRADE) raporu, 1,25 milyon insanın evlerinin hasar görmesi ya da tamamen yıkılması nedeniyle evsiz kaldığını işaret ediyor.

Rakamlar böyle söylüyor. İnsanların üzerindeki psikolojisi bir yana bir de seçim ekonomisi ülkemiz için altından kalkması zor bir dönemi bize haber ediyor. Ama, biz ülke olarak bu tip zorlukların altından el birliği ile kalkmasını yardımseverlikle yaraları kapatmayı bilen bir ülkeyiz. Bunun da üstesinden geleceğiz. Sadece birlik beraberlik içinde olalım.