SON DAKİKA

Çin ile Rusya arasında aşk var mı?

Şu savaş başladıktan sonra bugüne kadar doğru bildiğimiz bazı konuların, pek de öyle olmadığını anlıyoruz. Çin, Rusya ve Hindistan'ın birlikte ABD'ye karşı ekonomik güç olma çalışmaları, Çin'in İpek Yolu ile Avrupa'ya hatta oradan Arjantin'e kadar ulaşmasını konuşuyorduk.

Rusya cumhurbaşkanının Olimpiyatlar nedeniyle Çin ziyareti sırasında Çin Devlet başkanı Xi ile görüşmesi pek dikkat çekmişti. Çünkü Başkan Xi pandemi öncesinden bu yana ilk kez yabancı bir devlet başkanıyla bir araya geliyordu. 

Bu görüşme tüm dünyaya iki güç arasında ABD ve müttefiklerine karşı artan uyumu işaret ediyor gibi bir duygu verir gibiydi. Bu dostluğa dayanarak Rusya'nın Ukrayna üzerindeki baskısı ve saldırısı sırasında Çin'in Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik saldırısını destekleyeceği varsayılabilirdi. Ancak gerçek, hem bu özel konuda hem de Çin'in en büyük komşusu olan Rusya hakkındaki genel değerlendirmesinde oldukça farklı düşündüğünü ortaya çıkardı. 

Çin'de de düşünce Rusya'nın yıkıcı bir güç olduğu ve Rusya ile Çin'in uluslararası sisteme yönelik hedef ve yaklaşımları arasında temel bir farklılık olduğu konusunda pekişmiş vaziyette. Çin-Rus ilişkisinin destekçilerini ve eleştirmenlerini ayıran şey, kişinin Rusya ile ortaklık kurmanın fırsat ve yararlarının risk ve maliyetlerden daha ağır bastığına inanıp inanmadığı ve bunun ne kadar süreceğidir. Bu durumda ister misiniz Rusya Amerika Birleşik Devletleri ile birleşip Çin için düşünülen Ekonomik savaşa katılsın. Diyeceksiniz ki, Ukrayna’yı halletmeden bunları nereden çıkarıyorsun. Ama belki bu Ukrayna savaşı da bu yol için atılacak bir adımdı. Şimdilik bu yorum pek içinize sinmese de bir kenara park edin arada sırada düşünün. 

Ancak Rusya'nın hibrit savaş gibi stratejik manevralara düşkünlüğünü de unutmayın. Bu durum Çin için büyük bir risk oluşturuyor. Bilir misiniz bilmiyorum ama Dört yüz yıllık Çin-Rus ilişkileri Çinlilere, Çin'in başkalarıyla olan çatışmaları sırasında, Rusya'nın çalışma tarzının Çin'e arabuluculuk ve yardım adına kendi çıkarlarını en üst düzeye çıkarmak olduğunu öğretti. Örneğin, Rusya, İkinci Afyon Savaşı'na aracılık ederek bir milyon kilometrekare Çin topraklarını oydu. Batılıların Çine girmesine ve orada temsilcilik açmasına neden oldu.  Dolayısıyla Çin'in Rusya için değerlendirmesi, Moskova'nın sadece “yeni Soğuk Savaş”ı görmediği yönünde olabilir.

Washington ve Pekin arasındaki anlaşmanın Rusya için faydalı olduğunu, ancak Rusya'nın Washington ile Pekin arasındaki "şüphe, düşmanlık ve korkuyu diplomatik manevralar ve manipülasyonlar yoluyla sömürmek ve derinleştirmekten" de sorumlu olduğunu söylenir siyaset tarihinde. 

Yine de bu uzmanlar, Rusya'nın hem Amerika hem de Çin ile “dengeleme ve birleşme” eylemlerine karşı şiddetle uyarıda bulunuyor.

Birleşik Devletler, Çin ve Rusya için en büyük tehdit olmaya devam ettiği sürece, ikincisi, daha önemli olan ABD baskısına karşı koyma amacına hizmet etmek için farklılıklarını yönetecektir. Ancak söz ve duruş açısından bu uyum güçlüyken, eylemlerde zayıftır. Çin ve Rusya'nın ortak açıklamasının da doğruladığı gibi Putin'in en son Pekin ziyareti sırasında, iki ülke ortak tutumlarını ve karşılıklı desteklerini sözlü olarak ifade etmekte ustalar, ancak benimsenecek somut politikalar konusunda yetersizler. Bu savaş da Çin’in çekimser kalmasıyla bunu kanıtladı. 

Çin, Rusya'ya baktığında, büyük güç hırsları ile zayıf yetenekler arasında bölünmüş bir ulus görüyor. Çin bu görüşüne göre bu gerilim, bugün Rusya'nın güvensizliğinin, kaygısının ve stratejik tercihlerinin temel kaynağı. Yine de, çoğu yerel göstergeye bakılırsa, Rusya büyük bir güç değil. 

Ekonomisi durgunlaştı ve 2009'dan bu yana yıllık ortalama yüzde 1 büyüme kaydetti. Ek olarak, Rusya ekonomisi COVID-19 pandemisinin etkileri nedeniyle 2020'de yüzde 3,1 küçüldü. Rusya'nın gayri safi yurtiçi hasılası, dünyada 11. sırada yer alıyor. 2021'de Rusya'nın araştırma ve geliştirme harcamaları 60,57 milyar doları buldu. Rusya'nın askeri harcamaları 61 milyar dolardı. Harcama ülkenin gücünün ve gelecekteki gidişatının en inandırıcı göstergesiyse, büyüme oranı 2021'de yüzde 4,7 kadar yüksek olmasına rağmen Rusya giriştiği savaş ile güven vermiyor. Çin önümüzdeki yıllarda Rus ekonomisi için olumlu bir yörünge görmüyor. Acaba Rusya ABD ile Çin’e karşı bir güç birliğine girer mi. Bu dünyada neler gördük. Bunu da göreceğiz.