GYODER Başkanı Neşecan Çekici, konut sektöründeki sıkıntıları anlattı, çözüm stratejilerini paylaştı. Çekici, bu yıl derneğin 25. Yılının kutlanacağını hatırlatarak, “Görkemli bir kutlama yapacağız. Geceden elde edilecek gelir de Darüşşafaka’nın ‘Eğitim Bizden, Yuva Sizden” kampanyasına aktarılacak.  Darüşşafaka her yıl 100 öğrenci alıyorken bu sene bu sayıyı artırdılar çünkü amaç deprem bölgesinden anne ve veya babasız kalan çocuklara destek sağlamaktı. Mevcut binalar, yurtlar, yemekhaneler yetersiz kaldığı için ek binalar gerekiyor. Bu projeye 25. yıl gecemizden elde edilecek gelirden bir fon aktaracağız” dedi.

Türkiye ekonomisinin kalbinin gayrimenkul sektörü olduğunu vurgulayan Çekici, “Geçmiş 25 yılda öyleydi, bugün de öyle. Eminiz ki yarınlarda bu nabız, daha güçlü atacak. Çünkü sektörün paydaşları olarak biz, sadece bina inşa etmiyoruz. Biz şehirler kuruyor, insan hayatına dokunuyor ve geleceği şekillendiriyoruz. Sadece Türkiye’miz değil dünya da sürekli bir değişim içerisinde. Biz de bu değişim dalgasını yakalamalı, sektör olarak “yeniden” kelimesini rehberimiz kılmalıyız. Hatalarımızdan dersler çıkarmalı, gayrimenkulün yeniden kalkınmanın öncüsü olduğu bir yol çizmeliyiz” diye konuştu.

140 sayfalık rapor hazırlandı

GYODER’in “Mavi Kitap” adı verilen manifesto yayını ile sorun başlıkları bir araya topladıklarını söyleyen Çekici, “Bu başlıkları zirve günü beyan edeceğiz. O nedenle zirveye bir ‘Başlangıç Bildirgesi’ ile başlayacağız. Bu bildirge ile Dernek olarak tarihe bir not düşmüş olacağız. Zirvede ayrıca bir yıldır hazırlamakta ve saha çalışmalarını yapmakta olduğumuz ‘İş gücü Raporu’muzun lansmanını yapacağız. 140 sayfalık bir rapor hazırladık. 12 bin noktada BETAM ile gerçekleştirdik araştırmayı. Raporu yapmakla işimiz bitmiyor. Bu raporu ilgili taraflarla birlikte masaya yatırmayı planlıyoruz. Sonrasında mevzuat ve uygulama ile ilgili bazı öneriler sunmuş olacağız” şeklinde konuştu.

Barınma krizi

Evlenme-boşanma oranlarının arttığına dikkat çeken Çekici şunları söyledi: “Yabancı öğrenci sayıları arttı, solo yaşam yüzde 70 arttı son 10 yılda. Solo yaşamların yanı sıra bekar anne-babalar çok arttı. Erişilebilir konut sayısını arttırmamız gerekiyor. Biliyorsunuz GYODER’in Yeni Konut Modeli var.  GYODER olarak barınma soruna çare olmak ve kentsel dönüşümün de önünü açmak için yaklaşık 2 yıl önce Erişilebilir Konut Komitesi’ni kurduk ve 2023 Temmuz ayında komitemizin geliştirdiği GYODER Yeni Konut Modeli’ni kamuoyu ile paylaştık. Kiraların yarı yarıya düşmesini hedeflediğimiz bu model için Türkiye’de ve Türkiye dışında ilgili taraflarla görüşmelerde bulunduk. Kamunun kiraya veren konumunda olduğu bu modelin finansmanını, sermaye piyasası enstrümanlarını da içine alan çeşitli modellerle destekledik. Bu modelde devletten bir tek şey istiyoruz: ‘Arsa’. Konut üretme sürecinde en büyük maliyet arsa maliyeti. Şu anda Türkiye ortalamasına bakarsak arsa maliyetleri yüzde 50 seviyelerine geldi. Ki bu oran Avrupa’da yüzde 20’lerde seyrediyor. Eğer biz de bu yüzde 50’yi düşürebilirsek diğer maliyetlerdeki artışı dengeleyecek bir formüle imza atmış olacağız. 

GYODER olarak amacımız, GYODER Yap-Kirala Konut Modelini uygulayarak insanlara konut erişimi sağlamak ve böylece kentsel dönüşüm için yol açmaktır.” 

Çekici, erişilebilir konut üretimi konusunda ısrarcı olmaya devam ettiklerini de söyledi.

Kiralar dengesizleşti

Çekici şu ifadeleri kullandı: “Kiralar dengesizleşti arzın az, talebin çok olması nedeniyle fiyat yükseldi. Kiracılık müessesinin kendine gelmesi gerekiyor çünkü iki yıldır kira artış oranları konusunda devlet müdahalesi yapıldı ve kira düzeyleri kendi doğal akışında oluşmadı ve yüzde 25 zam sebebiyle bir sıkıntı yaşandı. Şu an bir düzeltme döneminin içindeyiz. 1 yıl içinde doğal dengelerin oluşacağını düşünüyorum.

Problemlerden biri de ev sahipliği oranlarının çok gerilemiş olması. Türkiye’de ev sahipliği oranı yüzde 57’lere kadar geriledi. Sağlıklı oran %70’lerin üzeridir.”

Mevduat faizlerinin aşağı yönlü bir hareketiyle piyasa canlanır

Acilen faiz politikasının üzerinde durulması lazım. Faizlerin gerilemesi ile konut sektörü ivme kazanır. Konut kredi faizlerinin kısa dönemde bir nebze aşağı çekilmesi bile pazarı canlandırır.

Konut kredisi faizleri de bir düzeltme yaşasa, okun ucunun aşağıya döndüğünü gördüğü an konut alıcısı harekete geçer. Eğer faizler inerse bu yılın son çeyreğinde kıpırdanma olur.

Bazı şeyler psikolojik. Türkiye’de gayrimenkul seviliyor, bir yatırım aracı olarak görülüyor. Özellikle konut iyi bir yatırım aracı, emeklilik planı... Nakitte kalmak Türkiye’de huzursuzluktur. Hal böyleyken kredi faiz oranları biraz düşsün, okun aşağı indiğini görülsün konut alımları artacaktır. 

Yabancıya satış

Yabancı satışlarında ciddi problemler var. Bunun bir an önce çözüme kavuşması gerekiyor. Nitekim 4 dernek bir rapor hazırladık. Yabancıya satışı gelişmiş ülkeler gibi doğrudan yatırım çekmek olarak görmeli ve işleri profesyonel zeminde kolaylaştırmalıyız. Dikkatinizi çekerim, yabancı satışında ilk defa cari açık vereceğiz bu yıl. Aylık bazda baktığımızda yurtdışından gelip bizden konut alanlardan çok daha fazla, biz yurtdışından alım yapıyoruz. Bazı düzenlemeler yapılabilir. Yabancıya satış yüzde 4.5’tan yüzde 1.9’a düştü. Avrupa’da bu oranlar yüzde 10-15’lerde. Bizde de bu rakamlara çıkması doğal dengeyi bozmayacaktır. Yabancıya satışta kesinlikle TC vatandaşı olmanın koşullarının yumuşatılmasını istemiyoruz. Golden Visa gibi çözümler üretilebilir ve değerleme konusundaki sorunların ivedi olarak çözülmesi ve yabancıya satışın önünün açılması gerekir.