Türkiye’nin önemli yapılarına imza atan İstanbul merkezli serbest mimarlık ofisleri ve yapı sektörünün tüm paydaşlarının desteğiyle 21 yıldır faaliyetlerini sürdüren İstanbul Serbest Mimarlar Derneği- İstanbulSMD, 2005 yılından bu yana “S.O.S. İstanbul - Mimarlık Öğrencilerine Açık Fikir Projesi Yarışması” aracılığıyla kentin “sorunlu alanları” için öğrencileri “alternatif projeler üretmeye teşvik etmektedir.

S.O.S. İstanbul, bu yıl belirlenen “Kartal – Geçici Barınma Senaryoları” başlığıyla kentlerimizin çoğunu hayati olarak ilgilendiren “deprem gibi çeşitli doğal afetler” ve bununla ilişkili olarak son dönemde güncel bir tartışma ve de yapım faaliyeti olarak öne çıkan “kentsel dönüşüm” meselesini merkezine almaktadır. Şehircilik, mimarlık, mühendislik ve başka ilişkili teknik disiplinlerle birlikte hem resmi kurumların hem de vatandaşların önemli paydaşlar olduğu bu konu ve süreçler etrafında, “S.O.S. İstanbul - Mimarlık Öğrencilerine Açık Fikir Projesi Yarışması”, kentsel dönüşüm faaliyetleri sebebiyle mesken değiştirmek durumunda kalan kentlilerin İstanbul örneğinde geçici barınma ve sosyal ihtiyaçlarına odaklanmaktadır.

Doğal afet riski ve güvensiz yapı stoğu nedeniyle İstanbul S.O.S. veriyor…

Kentlerimiz, özellikle de İstanbul gibi büyük şehirler, son yıllarda iklim değişikliği, ekonomik krizler ve hızlı demografik değişimler gibi bir dizi krizle karşı karşıya kalmaktadır. İstanbul, 1. derece deprem bölgesinde bulunması ve yoğun nüfus yapısı nedeniyle büyük bir risk altındadır. Olası bir depremde ve diğer doğal afette İstanbul'un, eski ve güvensiz yapı stoğuyla ciddi hasarlara uğrayacağı ve birçok insanın yaşam koşulları ve güvenliğinin tehdit altına gireceği öngörülmektedir. Bu durum, kentimizin depreme ve diğer doğal afetlere karşı dirençli hale getirilmesi ihtiyacını her zamankinden daha acil bir hale getirmektedir.

1999 Marmara Depremi'nden bu yana, Türkiye'de afet yönetimi alanında pek çok yasal, yönetsel ve kurumsal düzenleme yapılmıştır. Ancak, afetlere hazırlıklı olma ve risk azaltma çalışmalarının yanında, kentsel dönüşüm birçok insanın evlerini terk etmek zorunda kalması, ortalama olarak 6 ay ile 2 yıl arasında süren kentsel dönüşüm sürecinde geçici olarak başka yerlerde kalmaları ve bu süreçte taşınma masraflarına ek olarak kira ödemeleri, günümüz ekonomik koşullarında ciddi bir mali yük oluşturmaktadır. Mevcut durumda, Türkiye genelinde milyonlarca konut risk altındayken, afet sonrası geçici barınma ihtiyacı hayati bir önem taşımaktadır.

“S.O.S. İstanbul 2024: Kartal - Geçici Barınma Senaryoları” ile yarışmaya konu olan alanda, deprem ve kentsel dönüşüm nedeniyle ortaya çıkan yeni ihtiyaçlar ve değişken yoğunlukları işaret eden farklı mimari tasarım potansiyellerinin değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Bu değerlendirme ile akılcı, özgün ve nitelikli tasarım yaklaşımlarının, günümüz mimarisine ışık tutabilecek işlevsel ve yenilikçi çözümlerin öne çıkarılması, kentsel farkındalığı yüksek kurgusal model ve projelerin saptanması hedeflenmektedir.

Yarışmanın yeri; İstanbul Kartal ili Karlıktepe Mahallesi’nde bulunan İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne ait 10047 ada 1 nolu parsel alanının tasarımıdır. Yarışmacılardan projelerini;

- Ortaya konacak olan yerleşke önerisi ve kullanım senaryolarının arazinin konumu ve çevresindeki farklı öge ve yoğunlukları dikkate alarak geliştirmeleri,

- Hem kendi yerleşme ve değişken yoğunluk senaryolarını örneklemeleri hem de yerleşkenin ortaya çıkışı ve kullanımındaki farklı süreç ve evreleri (kurulum, yerleşme, büyüme- küçülme, yapım-söküm, eklentiler vb.) şematik anlatılarla okunur hale getirmeleri,

- Önerilecek projenin farklı zamanlardaki değişken yoğunluk ve kullanıcı çeşitlerine cevap verecek esneklik modelleri ile birlikte, gündelik yaşantıyı ve oluşan yeni mahalledeki sosyalliği destekleyecek birtakım programlar ve aktivite alanlarına da projelerinde yer vermeleri beklenmektedir.

“S.O.S. İstanbul - Mimarlık Öğrencilerine Açık Fikir Projesi Yarışması” çıktıları İstanbul başta olmak üzere tüm Türkiye'de olası afetlerde etkili ve sürdürülebilir geçici barınma çözümleri üretilmesine fikir ve ilham verecek, geçici barınmaya yeni bir açıdan bakarak, hem ekonomik hem de sosyo-kültürel bir yaklaşım sunacak ve bu noktada İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne vizyon kazandıracaktır. Yenilikçi yaklaşımlarla geçici yerleşim yerlerinde planlama, mimari ve tasarım anlamında yapılacak uygulamaların, kent yaşamını olumlu yönde etkileyeceği ve kente yeni değerler katacağına da inanılmaktadır. İstanbul Serbest Mimarlar Derneği - İstanbulSMD tarafından, bu yıl İstanbul Planlama Ajansı – İPA desteğiyle düzenlenen bu yarışma sonunda seçilecek projeler, geçici barınma senaryolarının uygulanabilirliğini artırmak amacıyla çeşitli platformlarda tanıtılacaktır.