Deniz DİKMEN

Benim için dünyanın en güzel rengi mavi. Çünkü denizin ve gökyüzünün rengi de olduğundan size bu yazımda biraz dünya denizlerini anlatmaya karar verdim.

Dünyadaki yaşam nerdeyse dört milyar sene evvel küçük bakterilerin oluşumu ile dünya denizlerinde başlamış.

Dünyamızın yüzde yetmişten fazlası sularla kaplı. Gezegenimiz de ismini bu denizlerin renginden almış. “Mavi Gezegen” demişiz. İspatı da uzaydan bile baktığınızda gezegenimizi mavi renkte görüyorsunuz. Çok muhteşem değil mi?

Dünyada değişik görüşler var ama normalde yedi dünya denizimiz var.

Bunlar Atlantik Okyanusu, Pasifik Okyanusu, Hint Okyanusu, Arktik Deniz, Amerikan Denizi (Meksika körfezi ve Karayip Denizi), Avustralya Denizi ve Avrupa’nın Akdeniz'i. 

Dünyanın birçok yerinde farklı denizleri görme ve yaşama şansım oldu. Her denizin çok ayrı lezzette ve güzellikte olduğuna şahit olduğum için kendimi çok mutlu hissediyorum.

İlk kez balina gördüm

Afrika’da örneğin kıtanın en güneyinde bulunan Ümit Burnu’nda iki büyük denizin, Hint Okyanus’un ve Atlantik Okyanus’un nasıl çarpıştığını ve nasıl hırçınlaştığını gördüm.

Dünyanın en tehlikeli ve en çok batık gemilerin bulunduğu nokta burası. İlk kez bir balina gördüğüm ve çok etkilendiğim yerlerden biriside gene Ümit Burnu oldu.

Genellikle denizi güzel olan bölgelerde kıyıların coğrafyası da çok güzel oluyor. Güney Afrika sahilleri ve coğrafi yapısı da işte öyle güzel.

Capetown’ın 2-3 saatlik bir araba yolculuğu ile doğusuna gittiğinizde ise çok özel bir koya varıyorsunuz. Burası balinaların güney kutbundan daha kuzeye ve sıcak bölgelere gelip çiftleştikleri ve yavrularını dünyaya getirdikleri yer, Hermanus koyu. 

Muhteşem bir görselliğe sahip olan bu koyda bütün bir gün çeşit çeşit bu dev balinaları kıyıdan bile seyretme şansımız olmuştu. Hiç bir zaman unutamayacağımız çok harikulade bir gün yaşamıştık bu koyda. 

Batı Afrika’da bir diğer harikulade deneyim ise Namibya çöllerinin doğrudan Atlantik Okyanusu’nun sularıyla buluşmasına şahit olmamızdı. Denizin mavi tonları, dalgaların beyaz köpükleri ve çölün pırıl pırıl kızıl toprak renklerinin renk cümbüşü muhteşemdi.

Büyüleyici Mauritius Adası 

Afrika kıtasında bizi büyüleyen ve gene çok ayrı bir güzellik olan Mauritius Adasıydı.

Adanın mercan resifinin dışına açık denize çıktığımızda doğal ortamlarında yüzlerce yunusla birlikte yüzme fırsatı yakalamıştık. Altımızdaki deniz 2-3 bin metre derinlikteydi ve kalbimiz heyecandan anormal atıyordu. Fakat yunusların seslerini denizin altında duymak ve bu güzel hayvanları denizin sonsuzluğunda yanımızdan, altınızdan geçmesini izlemek her şeye bedeldi. Bu yaşadığım anlar seyahatlerimde yaşadığım en muhteşem zamanlardan biriydi.

Hint Okyanusu’na geçtiğinizde ise, okyanusun tam ortasında bulunan ve binlerce turkuaz atolden oluşan Maldivler bizi karşılıyordu. Gittiğinizde burasının da başka bir ülke ile karşılaştırılamaz olduğunu fark edersiniz. Maldivler tamamıyla masmavi bir diyar. Denizin ve gökyüzün mavisi burada birleşiyor ve size inanılmaz bir görsel şölen sunuyor. Maldivler çok zengin bir denizaltı dünyası ile dünyanın cennet bölgelerinden biri.

Doğu Asya’ya doğru uzandığınızda Vietnam Ha Long Körfezi’nde yerel insanların ejderha sırtı olduğuna inandığı ve denizden çıkan binlerce dik koyu yeşil kayalar topluluğunu görmeye başlarsanız. Buranında ambiyansı harikuladedir.

Çok değerli dostlarımızla bir iki gün tekneyle Ha Long Körfezi’ni ve çevresindeki mağaraları gezmiştik. Muhteşem Vietnam’ın balıklarını ve deniz ürünleri tatmıştık. Tek kelimeyle harikaydı!

Tayland ve Bali sahilleri

Asya’nın güneyine indiğinizde Tayland ve Bali sahillerine gelirsiniz. Özellikle Bali’nin kıyıları su tapınakları ve adanın özel faunası ile çok güzel bütünleşir. Bali’deki Kuta sahilleri dünyanın her yerinden gelen sörfçülerin cennetidir.

Daha da doğuya gittiğinizde Avustralya kıyılarına gelirsiniz. Carinse şehrine yakın iki bin kilometre uzunluğu ile dünyanın en büyük mercan resifine ulaşırsınız. Sanırım buranında mercan ve balık çeşitliliğini ve fevkalade doğal güzelliklerini sözle tarif etmek çok zor. Denizi seviyorsanız mutlaka görmeniz gereken dünyanın bir cennet köşesi. Avustralya’da sadece genelde sahillerde çok dikkatli olmak ve çevreyi bilenlerle gezmek lazım zira burada denizde karşınıza köpek balıkların ve öldürücü denizanalarının yanı sıra tuzlu su timsahlarıyla da karşılaşabilirsiniz.

Buradan Güney Amerika kıtasına döndüğünüzde dünyanın en güzel sahillerinden Rio de Janeiro’ ya gelirsiniz. Bir şehir bir yandan muazzam bir yağmur ormanı diğer yandan şahane kumsalları ve denizleri ile böylesi mi güzel kucaklaşır. Günümüzde Ipanema, Copa cabana plajları boşuna dünyaca meşhur olmamış. Bu güzelliklere bir de insanların içindeki coşku, neşe, spor ve deniz sevgisi de eklenmiş ve mükemmel bir karışım olmuş.

Kuzeye çıkınca dünyaca meşhur Florida sahillerine, Bahama Adaları’na ve Küba Adası’na gelirsiniz.

Hala doğallığını koruyan plajlar burada çok özeldir. Sanırım dünya çapında girdiğim en sıcak deniz Küba’daydı. Su sıcaklığı otuz dereceyi buluyordu.

Avrupa’nın Akdeniz kıyıları

Yola çıkıp daha da kuzeye gittiğinizde ise Amerika’nın doğu kıyılarından New York şehrine gelirsiniz. Bu muazzam metropol kimilerine göre çok güzel ve heyecan verici başkalarına göre ise ürkütücü ve boğucu bir kenttir. Ben ise, bir yandan bu kente hayranlık duyarken Manhattan’ın kıyı şeridinde Özgürlük heykelini gördüğümde asırlarca Avrupa’dan buraya göç eden insanları düşünürüm. İngilizler, İrlandalılar, İtalyanlar, Yunanlılar ve hatta Çinliler eski yaşantılarını geride bırakıp yeni hayatlar kurmak için bu kıyılara gelmişler.

Birbirlerine kenetlenmek ve kendi kültürlerini yaşatmak için kıyı boyu Çin Mahallesi, İtalyan mahallesi gibi gettolar oluşmuş. Deniz daima insanların yeni hayatlara yelken açmasına da vesile olmuştur.

Kuşkusuz dünyanın en güzel sahillerinden biri de Avrupa’nın Akdeniz kıyılarıdır. Örneğin Fransız Rivyerası’nın, Adriyatik kıyıları, Yunan adaları ve kıyıları, güzel ülkemizin Ege sahilleri toplumların şahane kültürleri, coğrafyaları ve Akdeniz’in iklimi ile birleşip dünyanın en güzel köşelerinden biri olmayı hak etmiş bölgeler.

Daha görülecek, keşfedilecek o kadar çok deniz ve kıyılar var ki. Mesela İzlanda ve Patagonya kıyılarını, Mecellen Boğazını, Alaska kıyılarını, Yeni Zelanda ve Tasmanya sahillerini ve Pasifik Okyanusun tam ortasında bulunan Hawaii kıyılarını merak etmemek mümkün mü?

Denizlerimiz kıymetlidir

Denizlerimiz öylesine kıymetlidir ki sonuna kadar korumamız ve sahip çıkmamız lazım. Günümüzde dünyada 37 ülkede 50 tane biyo çeşitliliği, ekosistemi, jeolojik işleyişi ve güzelliği benzersiz “Maritim Unesco Dünya Mirası” bulunuyor. Bunları da görmek güzel olmaz mıydı?

Maalesef artık, dünyamızdaki çevre kirliliği öyle bir boyuta geldi ki, denizlerimiz de kendi kendisini artık temizleyemiyor. Su çok fazla karbondioksit emiyor ve suyun asitleşmesine sebep oluyor. Bu da denizin altındaki tüm canlıların yaşantısını tehdit ediyor. Diğer yandan denizlerimizdeki gemiler, petrol kuleleri ve benzeri araçlar denizlerde inanılmaz bir gürültü kirliliği yaratıp deniz canlılarının biyolojik saatini bozuyor. Hava sıcaklığın artması ve buzulların erimesiyle deniz canlılarımız ciddi tehlikede.

Ancak şunu unutmamalıyız ki denizdeki sürdürülebilir yaşam insanın kendisi için hayati önem taşımaktadır. Umarım daha da gecikmeden dünyanın her yerinde farkındalık artar, gereken tüm önlemler alınır ve denizlerimizi ve içinde yaşayan tüm canlıları azami bir şekilde koruma altına almayı başarırız.

Herkesin dünya çapındaki bu güzellikleri merak etmesini, keşfetmesini ve bizim için aslında önemli bir şifa kaynağı olduğunu anlamasını canı gönülden temenni ederim.

Bu vesile ile beni bir senedir destekleyen gazetemizin sahibi Avni Özgürel’e, Genel Yayın Yönetmeni Pertev Atasay’a, Yazı İşleri Müdürü Mustafa Deniz’e, Yazı İşleri Koordinatörü Hamit Varol ve her hafta bu güzel sayfaların mizanpajını yapan editör ve sayfa sekreterlerimize sonsuz teşekkürlerimi iletirim.