Sedat YILMAZ

Avrupa’da pandemi sürecinde havayolu sektöründe işten çıkarılanlar başka iş kollarında çalışmaya başladıklarından ve yeni işlerinde daha fazla ücret aldıklarından dolayı eski iş yerlerine dönmek istemiyor. Havalimanı ve havayolu şirketlerinde çalışanlar ise az sayıda ekiple büyüyen iş yükünü kaldıramıyor. Ayrıca artan grevler havalimanlarında ulaşımı kriz noktasına taşıyor. Havayolu şirketleri enerji maliyetlerinin artması sebebiyle çalışanların maaşlarını düzeltme yoluna gitmiyor.

Avrupa’da yaşanan havayolu krizi zincirleme diğer ülkelere de yansıyor. Tedarik zincirinde konteyner krizine benzer kaos, Avrupa’nın yanında Amerika ve Asya ülkelerine de yansımış görünüyor.  Şirketler sorunu en kısa sürede çözmek için şimdi yurtdışından havayolu çalışanı bulmak için seferber oldu. Türkiye’de ise havayolu şirketlerinde salgında işten çıkarmalar olmadığı ve hızlı bir şekilde yer ve kabin personeli takviyelerini gerçekleştirdiği için Avrupa ve dünyaya göre daha rahat durumda bulunuyor.

Uluslararası Havalimanları Konseyi (ACI Europe) ve Havalimanı Hizmetleri Birliği (ASA), hayatın normale dönmesiyle personel yetersizliğinin neden olacağı sorunlara dikkat çektiğini, ancak şirketlerin eleman alma konusunda isteksiz olmalarından dolayı havayolu krizinin söz konusu noktaya geldiğini açıklıyor.

Yeni harekete geçtiler

Avrupa’da giderek büyüyen havayolu krizine karşı sivil havacılık yetkilileri sorunu kendi ülkelerindeki kaynaklarla çözemeyince yurtdışından personel tedariki yapmaya karar verdiler. Türkiye dahil arayışlarını tüm dünyada yaygınlaştıran Alman Sivil Havacılık Ekonomi Birliği’ne  (BDL) bağlı havayolu şirketleri, Almanya Çalışma Bakanlığı’ndan son olarak talep ettikleri 2 bin kişilik Türk havayolu personeli konusunda bürokratik işlemlerin acilen tamamlanmasını istiyor.

Alman Hava Taşımacılığı Ekonomisi Birliği (BDL), Federal Çalışma Bakanlığı’na yasal engelleri kaldırması için talebini sürekli tekrarlıyor.

Sadece Alman havayolu Lufthansa şirketinin Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarına ait yurtiçi ve yurtdışı uçuşlarında 3.700 uçuşunu iptal ettiğini belirten, gerekli personel bulunamaması halinde havayolu şirketlerinin mali yönden zor durumda kalacağını belirten BDL, “Almanya’nın yer hizmetleri alanında şu anda 2 bin kişilik personel sıkıntısı var. İhtiyacın kısa sürede karşılanması için yurtdışından ve özellikle Türkiye’den işçi alımını istiyoruz. Çalışmak için müracaat edeceklerin A2 seviyesinde dahi Almanca konuşmaları  Uluslararası Havayolu Birliği’nin (IATA) çalışma standartlarına uymaları yeterli. Çalışma Bakanlığı’nın acilen yasal işlemleri tamamlanmasını bekliyoruz” açıklamasını yapıyor.

Alman haber ajansı DPA da, Türkiye’den gelmesi planlanan 2 bin işçi ile ilgili gerekli incelemelerin altı hafta içinde bitebileceğini ve bu kişilerin yaz sezonu bitmeden Almanya'daki havalimanlarında çalışmaya başlayabileceğini belirtiyor.

Avrupa enerji kriziyle alarmda

Almanya başta Avrupa büyük bir enerji kriziyle karşı karşıya bulunuyor. Bu durum da başta havayolu olmak üzere yurtiçi ve yurtdışı ulaşımı ciddi şekilde olumsuz etkiliyor. Baltık Denizi’nden güneyde Adriyatik kıyılarına kadar olan Avrupa Birliği ülkeleri, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrası yaşanan enerji kriziyle başa çıkmak için mücadele veriyor.

Enerji fiyatları enflasyonları da yukarı çekiyor. Avrupa’da 8 Haziran’da 79,40 eurodan işlem gören doğalgazın megavat saat fiyatı, 23 Haziran itibariyle yüzde 60 artarak 127,17 euroya yükseldi. Bu artış bir yıl önceki seviyesinin yüzde 300 üzerinde bulunuyor.

Almanya’ya hayati bir tedarik sağlayan Baltık Denizi’nin altındaki Kuzey Akım 1 boru hattı   Moskova’ya karşı uygulanan Batı yaptırımları sonucu engellenmesiyle sadece yüzde 40 kapasiteyle çalışıyor. Avrupa’nın en büyük ekonomisine sahip ve Rusya’ya gazda en fazla bağımlı olan Almanya’da hükümetin 14 Haziran’da Rusya’nın doğalgazı kesmesiyle, enerji krizindeki  uyarı seviyesini de etkinleştirdiği gözleniyor. Rusya'dan Almanya'ya daha fazla gaz gelmemesi durumunda Alman hükümetinin Gaz Acil Durum Planı’nın da en yüksek seviyeyi etkinleştirmek zorunda kalacağı belirtiliyor.

AB, Ukrayna’daki savaş öncesi gaz ihtiyacının yüzde 40’ını Rusya’dan karşılarken, Almanya, ihtiyacı olan doğal gazın yüzde 55'ini Rus şirketlerinden karşılıyordu. Savaş sonrası Almanya bu oranı yüzde 35’e kadar düşürmüştü.

Alman Sanayi Federasyonu (BDI) raporunda, “Çifte kriz, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ve kovid salgınının etkileri sanayi için sorunlara neden oluyor. Ekonomi kaçınılmaz olarak resesyona girecek” açıklamasını yapıyor. Ayrıca, Avrupa ülkelerinin tüm ihtiyaçlarını LNG’den karşılayacak altyapısının bulunmaması ve küresel LNG pazarının yüksek talep görmesi de dikkati çekiyor.

Türk havacılık sektörü avantajlı

Havacılık sektörü koronavirüs öncesi yolcu rakamlarına ulaşmaya başlamışken, enerji fiyatlarındaki artış sektörün şu anda karşılaştığı en önemli zorluk olarak ön plana çıkıyor. Avrupa’da havacılık sektörü personel eksikliği sıkıntısı çekerken, Türk havacılık şirketlerinin koronavirüs sürecinde personel çıkarmaması sebebiyle yolcu kapasitesini kolaylıkla arttırabileceği görülüyor.

Ünlü&CO’nun yaz sezonu havacılık sektörü hakkındaki raporuna göre, yüksek yakıt fiyatları sektörde ana problem olurken bu durum olumlu eğilimi rayından çıkaracak ölçüde olmadığı vurgulanıyor. Ayrıca, Avrupalı havayolu şirketlerinin personel sıkıntısı nedeniyle uçuş iptalleri ve aksamaları Türk havacılık şirketleri için büyüme fırsatları sunuyor.

Analizde, “Türkiye ve Avrupa’da Covid vaka sayısındaki keskin düşüş ve hastalığın semptomlarının hafif seyretmesi yüksek sezona girdiğimiz günlerde güçlü bir talebe dönüştü. Yüksek yakıt fiyatları ana problem, ancak bu durum olumlu eğilimi rayından çıkaracak ölçüde değil. Ayrıca güçlü seyahat talebi de şirketlerin maliyet artışlarını bilet fiyatlarına yansıtmalarına yardımcı olacak. Avrupalı havayolu şirketlerinin personel sıkıntısı nedeniyle uçuş iptalleri ve aksamaları Türk havacılık şirketleri için büyüme ve  fiyatlarını arttırma fırsatları sunuyor. Personel azlığı ve bulunan personelin eğitim eksikliği Avrupalı havacılık şirketlerinin yalnızca kapasite artışlarını yavaşlatmakla kalmadı, aynı zamanda geniş kapsamlı uçuş iptallerine ve aksamalara da yol açtı. Türk havacılık şirketleri ise pandemi sırasında personel çıkarmadıkları için benzer sorunları yaşamamaktalar ve kapasitelerini kolayca artırabilmekteler” ifadelerine yer veriliyor.

THY Avrupa’nın en iyisi  

Bu arada Türkiye’nin bayrak taşıyıcısı ve bu yıl 89’uncu kuruluş yılını kutlayan Türk Hava Yolları (THY), Avrupa’nın en iyi havayolu şirketi olarak hizmetlerini sürdürüyor. Skytrax Yolcu Tercihi, En İyi Business Clas Özel Yolcu Salonu İkramı, En İyi Business Clas İkramı ve Güney Avrupa’nın En İyi Havayolu Şirketi ödülleriyle büyümede sınır tanımıyor.

Bu süreçte mobil uygulamalarıyla dikkat çeken THY, bu ve benzeri iletişim platformlarında Türkçe'nin yanı sıra İngilizce, Almanca, Arapça, Japonca, Fransızca, İtalyanca, İspanyolca, Portekizce, Korece, Çince ve Rusça gibi dillerde hizmet veriyor. THY, dünyanın en çok ülkesine uçan havayolu olma özelliği taşıyor. THY, özellikle 2000 yılından sonra yaptığı atılımlarla dünya çapında bilinen küresel bir marka haline geldi.

Halihazırda genç filosunda 365 adet uçak bulunan THY, 127 ülkeye, 320’den fazla şehre ve 325 havaalanına uçuyor. Uçuş gerçekleşen ülkelerin 43’ü Avrupa’da, 22’si Uzak Doğu’da, 14’ü Ortadoğu’da, 39’u Afrika’da ve 9’u Amerika’da bulunuyor. Dünyanın en çok ülkesine uçan havayolu olma özelliği taşıyan THY, 5 bin 432'si pilot, 12 bin 52'si kabin memuru, 627’si yönetici olmak üzere on binlerce çalışanıyla faaliyet gösteriyor.