Avrupa kapsamında yapılan doğrudan yabancı yatırımların en geniş ve uzun soluklu yıllık analizi olan EY Avrupa Ülke Çekiciliği Araştırması 2024 raporu; 2023 yılında Avrupa'ya yapılan doğrudan yabancı yatırımda (DYY) bir önceki yıla göre %4, pandeminin yaşandığı 2019'a göre %11 düşüş yaşandığını gösteriyor. Avrupa’da doğrudan yabancı yatırımların büyük bölümünün sırasıyla Fransa, İngiltere ve Almanya’da olduğu görülüyor ve toplam projelerin yaklaşık yarısını oluşturarak ilk üç sırayı bu ülkeler alıyor. DYY’nin Fransa'da 1.194 proje ile %5, Almanya'da 733 proje ile %12 azaldığı; ancak İngiltere’nin bu eğilimi tersine çevirip 985 proje ile %6'lık bir artış gerçekleştirerek Almanya'nın önüne geçtiği ve ikinci sıraya yerleştiği görülüyor. 

Rapora göre; 2023 yılı boyunca dünyanın dört bir yanındaki işletmeler 44 Avrupa ülkesinde 5.694 sıfırdan yatırım ve genişleme projesi açıkladı, 2022'de bu rakam 5.962'ydi. 2022'deki %1'lik ve 2021'deki %5'lik büyümeye kıyasla yıllık bazda %4'lük bir düşüş yaşandı. Yatırımlar 2017'deki zirve noktasına kıyasla %14 azaldı ve doğrudan yabancı yatırımlar sonucunda Avrupa'da yaratılan toplam istihdam sayısı bir önceki yıla göre %7 azalarak 319.923'e düştü. 

Pandemiden sonra toparlanması beklenen Avrupa'ya yapılan doğrudan yabancı yatırımlar; ekonomik büyümenin yavaşlaması, enflasyonist dalgalanmalar, enerji fiyatlarının artması ve jeopolitik ortamın hareketli olması nedeniyle 2020'den bu yana düşüşe geçti. Rapora göre şirketler, yatırım kararlarını etkileyen en önemli üç riskin; yasal düzenlemelerin getirdiği maliyet yükünün artması, enerji fiyatlarının değişmesi ve siyasi istikrarsızlık olduğunu söylüyor. Özellikle ankete katılan liderler, mevzuatlar gereği oluşan maliyet yükündeki artışın önümüzdeki üç yıl içinde Avrupa'nın çekiciliğine yönelik en büyük tehdit olduğunu düşünüyor. 

Fransa durgunlaşıyor, İngiltere toparlanıyor ve Almanya ise bocalıyor

Avrupa genelindeki trend ile paralel olarak Fransa'daki yatırımların da %5 düştüğü görülüyor. Buna rağmen, Fransa'da doğrudan yabancı yatırımlarla hayata geçirilen projelerle istihdamın %4 artması iş dünyasına yönelik reformların faydalarını ve diğer Avrupa ülkelerine kıyasla nispeten sağlıklı bir ekonomisinin olduğunu ortaya koyuyor.

İngiltere‘nin de 2023 yılında doğrudan yabancı yatırım projelerinde %6'lık bir artışla Avrupa'nın olumsuz eğilimini tersine çevirdiği görülüyor. Siyasi belirsizlik, yüksek enflasyon ve artan enerji fiyatlarıyla geçen 2022'nin ardından yatırımcılar, İngiltere piyasalarında istikrarın geri döndüğünü düşünerek özellikle Londra'ya sadık olan yabancı yazılım ve BT sağlayıcıları sayesinde Londra, Paris'in üzerine çıkıp Avrupa'da en üst sırada yerini alıyor.

Almanya'daki doğrudan yabancı yatırımların ise 2023'te %12 azaldığı ve pandeminin başlangıcından bu yana istikrarlı bir düşüşe geçtiği görülüyor. Endüstriyel yatırımcılar; yaşanan durgunluk ortamı, yüksek enerji fiyatları ve enerji arz güvenliğine ilişkin endişeler nedeniyle yatırımdan vazgeçiyor. Almanya’da bürokrasinin karmaşıklığı ve iş gücü maliyetlerinin yüksek olması, bu ülkenin daha fazla yabancı işletme çekme kapasitesinin önüne geçiyor.

Tedarik zincirlerindeki yeni düzenleme Güney ve Doğu Avrupa'ya fayda sağlıyor

Güney ve Doğu Avrupa'daki birçok ülke, işletmelerin tedarik zincirlerinin ve üretim faaliyetlerinin yeniden düzenlenmesinden önemli ölçüde yararlandı. İmalat projelerinin sayısı Avrupa genelinde bir miktar azaldı; ancak İspanya, Türkiye, Polonya, İtalya, Sırbistan, Çek Cumhuriyeti ve Macaristan'da artış görüldü. Dijital ve iş hizmetleri sektörlerine yapılan yatırımların yavaşlaması, Hollanda ve Belçika gibi bu alanlarda güçlü olan ülkelerdeki yatırımları da etkiledi. Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş, Romanya (-%13), Finlandiya’nın (-%32) yanı sıra Letonya (-%31) ve Litvanya (-%40) gibi Baltık ülkeleri de dahil olmak üzere birbirine komşu olan pazarlardaki yatırımları da etkilemeye devam ediyor.

Hizmet sektörlerinde doğrudan yabancı yatırım azalırken imalat dirençli görünüyor

Rapora göre; Avrupa'nın en büyük yatırım sektörleri olan yazılım ve BT hizmetleriyle ticari ve profesyonel hizmetlerdeki doğrudan yabancı yatırım projelerinin sayısının sırasıyla %19 ve %27 düştüğü görülüyor. Her ikisinin de müşterilerin kısıtlı bütçelerinden ve dış kaynak kullanımındaki genel düşüşten etkilendiği görülüyor. Buna karşın kültür ve turizm sektörüne yapılan yatırımların 2023'te %130 artması ve pandeminin bitmesinin ardından tüketicilerin, eğlence ve seyahat harcamalarına dönmesi sektörün toparlanmasında etkili oluyor.