iyzico, Dogma Alares ve Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği (ETİD) iş birliğiyle hazırlanan ‘2023
Türkiye E-Ticaret Ekosistemi Raporu’nun sonuçları açıklandı. Rapora göre Türkiye'deki e-ticaret
büyümesi 2020 yılından bu yana düzenli olarak artıyor.
Pandemi sonrası, 2021 yılına geçerken yüzde 69 olan Türkiye e-ticaret satış hacminin büyüme oranı
bir sonraki yıl yüzde 110 olarak gerçekleşti.
2023 yılında ise yüzde 132 büyüyen e-ticaret sektörünün
satış hacmi 1.855 milyar TL'ye ulaştı. 2020-2021 ve 2021-2022 arasında e-ticaret işlem sayısı sırasıyla
yüzde 45 ve yüzde 43 büyürken 2023'te işlem sayısının yıllık büyüme oranı yüzde 23 oldu ve 6 milyar
adete yakın e-ticaret işlemi gerçekleşti. Türkiye’nin e-ticaret hacmi ABD doları bazında
değerlendirildiğinde ise 2022-2023 yıllarında yüzde 64 büyüyen e-ticaret pazarı, 2023 yılı sonunda
eriştiği 78 milyar dolarlık büyüklük ile paydaşlar için geleceğe dair umut verici bir tablo ortaya
koymaya devam ediyor. Yaklaşık 1.9 milyar TL’lik hacim değeri ile Türkiye’deki e-ticaret faaliyetleri,
2023 yılında Gayrisafi Yurt İçi Hasılanın (GSYİH) yüzde 6.8’ine karşılık geldi.
Türkiye’deki perakende e-
ticaret hacmi ise, toplam perakende hacminden aldığı yüzde 18,3’lük pay ile dijital dönüşümün
perakende sektöründe etkili olduğuna işaret etti. Bir yandan e-ticaretin GSYİH’den aldığı payda
devam eden artış trendi, öte yandan Türkiye’nin diğer ülkelerle kıyaslanmasında ortaya çıkan tablo,
Türkiye’de e-ticaret sektörünün ciddi büyüme potansiyelini sürdürdüğünü gösterdi.
Raporda öne çıkan başlıklar şu şekilde sıralanıyor:
-Ortalama sepet büyüklüğü 2023 yılında yüzde 108 büyüdü ve 255 TL artarak 492 TL’ye yükseldi.
Ortalama sepet tutarının aylara göre değişimi incelendiğinde çeşitli kampanyaların bulunduğu kasım
ayı ortalama 795 TL ile ilk sırada yer aldı. 2022’de ilk sırada yer alan aralık ayı ise 2023’te kasım ayının
ardından ikinci sıraya geriledi.
2023’te öne çıkan özel alışveriş günlerine bakıldığında ‘Black Friday’ haftası 2022’de olduğu
gibi 2023 yılında da online alışverişlerde yılın en aktif haftası oldu. “Black Friday” ve “Okula
dönüş” haftası dışındaki zaman dilimlerinde işlem hacmi, sayısı ve ortalama sepet tutarının
genel ortalamaya oranlamasında azalma görüldü. Ortalama sepet tutarındaki en yüksek
harcama 941 TL ile “Black Friday” haftasında yapıldı. Bu dönemi ortalama 850 TL sepet tutarı ile “Single’s Day” izledi. Kitap ve kırtasiye ürünlerinin düşük maliyetleri nedeniyle, okula
dönüş haftası diğer özel günler arasında ortalama 566 TL sepet tutarı ile en düşük harcama
yapılan dönem olarak kaldı.
Türkiye’deki 18-65 yaş aralığında yer alan müşterilerin demografik profili incelendiğinde,
toplam e-ticaret hacminin yüzde 42’sini 26-35 yaş grubu oluşturdu. E-alışveriş alışkanlığı ise
35 yaşın üstünde yaş artıkça azaldı ve 56-65 grubunda yüzde 2’ye kadar düştü.
2023 yılında küresel e-ticaret ödemelerinin yüzde 63’ü kripto paralar, ön ödemeli kartlar ve
BNPL gibi ödeme yöntemlerini içeren alternatif ödeme yöntemleri aracılığıyla gerçekleşti.
Geleneksel ödeme yöntemlerinin kullanım oranı küresel ortalamanın neredeyse iki katı olan
Türkiye, dijital finans ve ödeme sistemleri alanlarında hızlı gelişmeler göstererek
potansiyelini değerlendirmeye bu yıl da devam etti.
iyzico ile Öde yöntemi kullanan satıcılar üzerinden geçen e-ticaret işlemleri incelendiğinde
kredi kartı ile yapılan ödemelerin işlem sayılarında yüzde 50, satış hacminde ise yüzde 65 pay
aldığı görülüyor. Bir önceki yıla kıyasla satış hacminde 12 puan artış gösteren kredi kartı
ödemeleri bu payı havale, EFT ve diğer ödeme yöntemlerinde yaşanan düşüşten aldı. Kredi
kartlarından sonra ikinci sırada yer alan banka kartı ile yapılan ödemeler hem işlem sayısı
hem de işlem hacmi olarak yüzde 1 civarında pay kaybetti.
Bu yılın raporunda iyzico ile Öde yönteminin satış hacmindeki payının işlem sayısındaki
payından yüzde 50 daha fazla olması iyzico ile Öde yöntemini tercih eden tüketicilerin diğer
ödeme yöntemlerini tercih edenlere kıyasla işlem başına daha yüksek meblağ içeren e-ticaret
aktivitelerinde bulunduğuna işaret etti.
Rapora göre ilk 5 sırada yer alan sektörler toplam işlem hacminin yüzde 58,6’sı ve toplam
işlem sayısının yüzde 50,2’sini oluşturdu. Moda ve aksesuar sektörü birinciliğini korumasına
rağmen hem pazar hem işlem payında 7’şer puan kaybetti. İkinci sıradaki elektronik ve
teknoloji sektörü pazar payını 2 puan işlem payını ise 0,6 puan artırdı. Kozmetik ve kişisel
bakım sektöründe ise pazar payı görece stabil kalmasına rağmen, işlem payı 12 puana yakın
önemli bir düşüş gösterdi. Benzer durum turizm ve seyahat sektöründe de yaşandı, pazar
payı 0,5 puan artan turizm ve seyahat sektörü işlem payında 2 puana yakın düşüş yaşadı.
Hizmet sektörü ise pazar payında 0,2 puan düşüş gösterirken, işlem payını 4,6 puan artırdı ve
işlem payı bakımından yüzde 28,0’lık işlem payına sahip yiyecek ve içecek sektörünün
ardından ikinci sırada yer aldı.
Satıcı aktiviteleri coğrafi bölge bazında incelendiğinde, satıcıların yüzde 62,8’ine sahip
Marmara Bölgesi’nin satıcı sayısı açısından ilk sırayı aldığı gözlemlendi. Marmara’yı sırasıyla
yüzde 12,6 ile İç Anadolu, yüzde 11,4 ile Ege Bölgesi izledi. Son sırayı ise yüzde 1,2 ile Doğu
Anadolu Bölgesi aldı. İstanbul, satıcıların yarısından fazlasını bünyesinde bulundurarak,
satıcıların şehirlere göre dağılımında açık ara farkla ilk sırada yer aldı. Aynı zamanda
İstanbul’daki satıcılar ülkemizdeki toplam e-ticaret hacminin yüzde 90’ını, toplam e-ticaret işlem sayısının ise yüzde 77’sini gerçekleştirerek İstanbul’un bu açılardan da açık ara farkla
liderliğini korumasına yol açtı.
E-ticaret işlem sayısının saat dilimlerine göre dağılımı değerlendirildiğinde 2022’de olduğu
gibi 2023’te de işlem sayılarının öğlen ve akşam saatlerinde homojen dağıldığı gözlemlendi.
Buna karşın müşterilerin gece ve sabah erken saatlerde daha az işlem yaptığı görüldü. 15.00-
18 arası zirve noktasına ulaşan işlem yoğunluğu; saat 18.00’dan sonra azalmaya başladı,
03.00-06.00 arasında dip noktasına ulaştı ve 6 sonrasında artışa geçti. 12.00’dan 00.00’a
kadar olan saat diliminde işlemlerin %70’inden fazlasının gerçekleşmiş olması dikkat çekti.